با هدف گفتگوی تطبیقی اندیشه‌های فلسفی و فرهنگی حکیم ابونصر فارابی، کنگره دو سالانه «مطالعات تطبیقی و میان‌رشته‌ای فارابی و فرهنگ معاصر» توسط دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فارابی و مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار می‌شود. در اولین دوره این کنگره که با عنوان «کنگره جهانی فارابی و فرهنگ و تمدن اسلامی» نامگذاری شده است، ضمن بازخوانی اندیشه‌های این حکیم وارسته و آغازگر فلسفه در جهان اسلام، تلاش داریم علاوه‌بر بازخوانی آراء فلسفی و سیاسی و هنری و اخلاقی و زبان‌شناختی و غیره وی، از منظر موضوعات و مسائل جهان معاصر، خاصه پرسش‌های مطرح در رشته‌های حوزه علوم انسانی، فارابی را به زمانه خویش آوریم و با او گفتگوهایی عالمانه داشته باشیم. این گفتگوها علاوه‌بر نیاز فعلی ما، با منش و رویکرد خود فارابی نیز تطابق دارد زیرا او فیلسوف گفتگو و فرهنگ بود و بنیاد فرهنگ را بر چنین گفتگویی بنیاد نهاده بود.

در اولین دوره این کنگره، علاوه‌بر مشارکت نهادهای آکادمیک ایرانی و قزاقستانی، جمعی از فارابی‌شناسان برجسته بین‌المللی در کنار فارابی‌شناسان ایرانی و قزاقستانی آراء و اندیشه‌های فارابی را مورد بررسی قرار خواهند داد. به این منظور، در کمیته علمی این کنگره متشکل از فارابی‌شناسان معتبر ایرانی و غیرایرانی، علاوه‌بر انتشار مجموعه مقالات این کنگره که در روزهای دهم تا دوازدهم اسفند ماه سال ۱۴۰۱ (۱ تا ۳ مارس ۲۰۲۳) برگزار خواهد شد، مجموعه‌ای از نشست‌ها نیز پیرامون اندیشه‌های فارابی تعریف شده است که توسط دبیرخانه این کنگره اجرا خواهد شد. بزرگداشت پروفسور محسن مهدی به مناسبت روز جهانی فارابی (۳۰ آبان ماه ۱۴۰۱) و نشست‌های علمی فارابی‌شناسان و اصحاب علوم انسانی و اجتماعی نیز از دیگر برنامه‌های دبیرخانه این کنگره است که می‌بایست تا قبل از برگزاری کنگره اجرا شوند.